Myślę , że wszystkim czytelnikom oraz uczestnikom obserwacji należy się krótkie posumowanie.
Na wstępie krótkie przypomnienie. Diabelski Kamień to zespół dwóch skał.
Każda z nich rzuca cień o innym kształcie .W przypadku skały wysokiej , nazwijmy ją A , jest to cień o pionowym kształcie , widoczny na poniższym zdjęciu.
W przypadku skały niskiej , nazwijmy ją B, jest to cień płaski, którego elementem charakterystycznym jest wycięcie/szczerbinka
Po wstępnych informacjach , przyszedł czas na przedstawienie roboczej hipotezy, jaka przyświecała obserwacjom prowadzonym na Diabelskim Kamieniu w okresie ostatnich 2 lat. Zakładała ona ustalenie, czy wzajemne ułożenie obu cieni:
1. pozwala na przeprowadzenie obserwacji astronomicznych,
2. pozwala na uchwycenie charakterystycznego dla tego miejsca zjawiska, manifestującego się poprzez niepowtarzalny graficzny układ cieni,
3. pozwala na wyznaczenie daty, w której zjawisko opisane w pkt 2 zdarza się raz do roku
4. pozwala na wskazanie wątku kulturowego , dającego się powiązać z zaobserwowanym zjawiskiem.
Odpowiadając na pytanie nr 1 , należy udzielić odpowiedzi twierdzącej. Bez wątpienia cień skał A i cień skały B pozwala na prowadzenie obserwacji astronomicznych, związanych z pozornym ruchem Słońca.
Odpowiadając na pytanie nr 2 również należy udzielić odpowiedzi twierdzącej. W okresie obejmującym przełom kalendarzowej jesieni i zimy, ułożenie obu cieni przybiera bowiem postać zjawiska , manifestującego się wzajemnym nakładaniem i przesuwaniem względem siebie obu cieni.
Odpowiadając na pytanie nr 3 również należy udzielić odpowiedzi twierdzącej, choć kwestia ta wymaga zapewne jeszcze dalszej analizy. Pierwotnie hipoteza zakładała , że punktem granicznym dla obserwowanego zjawiska będzie wycięcie/szczerbinka, zauważalne w cieniu skały B, które zaznaczono na poniższej fotografii.
Podstawą dla przyjęcia takiego założenia był fakt , iż w dniu zimowego przesilenia Słońce w swym pozornym ruchu zachodzi najdalej w kierunku południowo-zachodnim, a zatem cień skały A powinien osiągnąć swe max. wychylenie w kierunku północno-wschodnim. Teoretycznie mogło to być zatem miejsce, oznaczone jako 1 na powyższej fotografii. Aby założenie to sprawdziło się w praktyce , musiało nastąpić połączenie określonej wartości azymutu położenia Słońca na horyzoncie oraz jego elewacji.
Obserwacje przeprowadzone w dniach 20 i 30 grudnia 2015 r., 13 i 16 grudnia 2016 r. i 07.12.2017r. pozwoliły uchwycić moment, gdy cień skały A osiąga wycięcie
1 widoczne na powyższej fotografii.
07.12.2017r.
13 grudnia 2016 r.
16 grudnia 2016 r. godz.15:13
20 grudnia 2015 r. , godz 15:15
30 grudnia 2015 r. , godz 15:19
Powyższe obserwacje pozwoliły ustalić +/- zarówno azymut jak i elewację Słońca względem horyzontu
- 07.12.2017r. godz. 15:08 ; elewacja 3,45, azymut 227,47 stopnia
- 13.12.2016 r. godz. 15:11 ; elewacja 3,11, azymut 227,56 stopnia
- 16.12.2016 r. godz. 15:13 ; elewacja 2,29, azymut 227,59 stopnia
- 20.12.2015 r, godz. 15:15 ; elewacja 2,84, azymut 227,55 stopnia
- 30.12.2015 r. godz. 15:19 ; elewacja 3,23, azymut 227,54 stopnia
Z powyższego wynika zatem , że azymut w zasadzie pozostawał w granicach tych samych wartości, natomiast zmianom ulegała elewacja Słońca.
Jednocześnie obserwacje wykazały , że w chwili gdy cień skały A osiąga wycięcie 1 , zmierzch jeszcze nie następuje.
Obserwacja momentu zachodu Słońca dostarcza dowodów na to , że punkt graniczny dla obserwowanego zjawiska wyznacza prawa krawędź wycięcia cienia skały B , na poniższym zdjęciu wskazana jako pkt 2 .
13 grudnia 2016 r. godz.15:14
16 grudnia 2016 r. godz.15:17
20 grudnia 2015 r. godz. 15:18
30 grudnia 2015 r. godz.15:24
- 13 grudnia 2016 r. godz.15:14, elewacja 2.75 azymut 228.15 stopnia
- 16 grudnia 2016 r. godz.15:17, elewacja 2,44, azymut 228.38 stopnia
- 20 grudnia 2015 r. godz.15:18, elewacja 2,44 azymut 228,22 stopnia
- 30 grudnia 2015 r. godz.15:24, elewacja 2,54 azymut 228,56 stopnia
Rodzi się pytanie czemu właśnie w dniu 13 , a nie 20 grudnia lokalny zachód Słońca następuje najwcześniej? Składają się na to dwie przyczyny. Pierwsza to fakt, iż zbliżając się do daty zimowego przesilenia Słońce w swym pozornym ruchu przesuwa się na tle lokalnego horyzontu, od jego północno-zachodniej do południowo-zachodniej strony. Na zdjęciu poniżej, ukazującym widok zachodniego krajobrazu in situ, Słońce przesuwa się od jego prawej strony ( północno- zachodniej) ku lewej stronie (południowo-zachodniej). Oznacza to , że w dniu 13 grudnia Słońce znajduje się jeszcze w drodze ku lewejstronie zdjęcia, co oznacza równocześnie, że wcześniej chowa się za widoczną na horyzoncie górę Skrzyczne. Druga przyczyna to moment , w którym następuje astronomiczny zmierzch, a ten właśnie w dniu 13 grudnia zapada najwcześniej w trakcie całego roku.
Te dwie okoliczności składają się na zaobserwowane zjawisko.
Po dniu 13 grudnia Słońce jeszcze do dnia 22 grudnia nieznacznie przesuwa się ku lewej stronie zdjęcia. Jednocześnie z uwagi na to , iż stok Skrzycznego również opada w lewo, Słońce świeci jeszcze chwilę dłużej niż ma to miejsce w dniu 13 grudnia.
Uwzględniając dotychczas wskazane okoliczności, stwierdzić należy, że próba odpowiedzi na ostatnie z zadanych pytań rodzi najwięcej wątpliwości. Sama nazwa Diabelski Kamień wskazuje na powiązany z nią wątek kulturowy. Jednak sama przyczyna diabolizacji nazwy tego miejsca pozostaje niejasna. Jeżeli przyjąć za prawidłowy wynik poczynionych obserwacji, to wskazać należy , że data 13 grudnia posiada wielkie znaczenie w ludowej tradycji , o czym przeczytać można w artykule
DZIEŃ ŚWIĘTEJ ŁUCJI, BIAŁA SUKNIA, SIEDEM ŚWIEC I... CIASTECZKA! oraz "
Wierzenia i obrzędy. Noc czarownic.".
Gdyby zatem przyjąć hipotezę, że przy pomocy zjawiska obserwowanego na Diabelskim Kamieniu wyznaczano niegdyś dzień z najszybciej zapadającym zmierzchem (poprzedzający moment nadejścia zimowego przesilenia), przyjąć by można założenie, iż stało się to następnie powodem, iż niewtajemniczeni mogli uznali owe "rytuały" za przejaw "diabelskich sztuczek".
