Stary Żywiec, źródło i kaplica w lesie św. Wita

W dzisiejszym wpisie postanowiłem powrócić do tematu związanego ze źródłem i kaplicą w lesie św. Wita. Okazuje się bowiem , że w Internecie panuje spora rozbieżność co do miejsca , w którym niegdyś stała kaplica oraz samego źródła. Poniżej kilka przykładów:
http://bielskobiala.gazeta.pl/bielskobiala/56,88025,11319967,Kaplica_sw__Wita_w_Starym_Zywcu_,,3.html

http://kapl.blox.pl/2012/08/Kapliczka-na-Zywiecczyznie-ktorej-nie-ma-od.html

http://www.zywiec.pl/statyczne/turystyka/www/zobacz.html

Postanowiłem przeprowadzić swoje prywatne śledztwo w celu ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy. Sama kaplica nierozerwalnie związana jest z osadą Stary Żywiec, a więc z historycznego punktu widzenia protoplasty obecnego miasta Żywiec. Poniżej screen z austriackiej mapy wojskowej (1763-1787) przedstawiającej Stary Żywiec. Warto zwrócić uwagę, że układ dróg w obrębie osady oraz głównej drogi "na Suchą" wiodącej na wschód od Starego Żywca nie uległ właściwie zmianie aż do wysiedlenia wsi pod koniec lat 60 tych XX w.  

 

Poniżej w powiększeniu fragment mapy, na którym (prawdopodobnie) dopatrzeć możemy się źródła i kapliczki św.Wita (zaznaczenie żółtą strzałką) w postaci topograficznego znaku krzyża i na niebiesko zaznaczonego źródła:

Mapy z kolejnych epok  nie wnoszą znaczących zmian.
1. Screen z austriackiej mapy wojskowej (1806-1869). Warto odnotować pojawienie się nazwy św.Wit (St.Veit) dla kompleksu lasu na wschód od Starego Żywca. Warto odnotować fakt odwzorowania na mapie obsadzenia drzewami drogi wiodącej "na Suchą" (w dalszej części jeszcze do tego powrócę) . Porównanie kompleksu leśnego św. Wit z poprzednią mapą wskazuje, że uległ on zmniejszeniu, a kształt odlesionego obszaru w dużej mierze odpowiada stanowi z dnia dzisiejszego.

2. Screen z austriackiej mapy wojskowej (1869- 1887).

3.Polska mapa z 1929r. wykonana na podstawie map zaborczych:

4. Rosyjska mapa z 1944r.

Wszystkie powyższe mapy potwierdzają istnienie kaplicy, a co za tym idzie i źródła, przy którym została wybudowana.  Problemem okazało się zlokalizowanie przy pomocy tych map dokładnego miejsca posadowienia kaplicy. Mapa z 1929r. dosyć wyraźnie pokazuje, że kaplica znajduje się w pewnej odległości od pierwszej drogi, która z drogi "na Suchą" odchodzi na zachód do osady Stary Żywiec  . Jednak bez oryginału mapy nie sposób przy pomocy jej skali odmierzyć odległość. Oczywiście najpierw należałoby zlokalizować samą drogę.

Pewną wskazówkę dają również poziomice widoczne na mapach , które wskazują, że kaplica znajdowała się już niemal na wypłaszczeniu terenu.

Przełomem okazało się zdjęcie kaplicy pochodzące z zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego

http://img.audiovis.nac.gov.pl/PIC/PIC_1-U-8336.jpg

Dostarcza ono wielu cennych wskazówek:

1. Kaplica musiała znajdować się w pobliżu drogi "na Suchą" na co wskazuje wycięcie terenu u dołu kadru . Jedynym uzasadnieniem wykonania takiego podcięcia musiało być wyrównanie terenu w trakcie budowy drogi. Logicznym jest też domniemanie , że samo zdjęcie wykonane zostało właśnie z tej drogi.
2. Sama kaplica również posadowiona została na wyrównanym terenie.
3. Interesujący jest również układ cieni na prawo od jasno oświetlonego pnia w lewej części kadru. Dostarczają one dowodu , iż przebiegała tam ścieżka wiodąca do kaplicy, przechodząca następnie między kaplicą , a "wodopojem" .
4. Kolejną wskazówką jest wysokość samej kaplicy, którą w na podstawie wysokości drzwi ocenić można na 6m.     

Z powyższego wynika, że kluczem do rozwiązania zagadki związanej z posadowieniem kaplicy jest przebieg drogi "na Suchą". Problem polega jednak na tym , iż sama droga winna obecnie przebiegać po dnie jeziora, co potwierdza zdjęcie ukazujące przebieg drogi pod taflą jeziora:

Wszystkie powyższe ustalenia możliwe były stwierdzenia bez wychodzenia z domu, jednak kluczem do sukcesu jest jak zwykle bezpośrednie badanie terenowe. Szczęśliwie dzięki fali upałów oraz obniżaniu lustra wody w jez. Żywieckim udało mi się dokonać kolejnych istotnych ustaleń, również dzięki przypadkowemu spotkaniu z byłą mieszkanką Starego Żywca. Nieoczekiwanie dzięki jej uprzejmości udało mi się odbyć podróż w czasie i ustalić na miejscu wszystkie istotne dane, konieczne do odnalezienia miejsca, w którym stała niegdyś kaplica.

W pierwszej kolejności koniecznym było ustalenie którędy przebiegała droga "na Suchą". Okazało się , zachowała się na dnie obecnego jeziora w zaskakująco dobrym stanie. Na poniższym zdjęciu doskonale widać nasyp, kamienne obrzeże drogi oraz resztki asfaltu.

 

Zachowały się również pnie drzew rosnących niegdyś wzdłuż tej drogi. Być może są to pozostałości po drzewach , które widać austriackiej mapie wojskowej z 1806-1869r.

Na miejscu udało się również ustalić przebieg drogi wiodącej na zachód od drogi "na Suchą" w stronę dworu i osady:

1. Widok od strony drogi "na Suchą" na drogę wiodącą w stronę Starego Żywca

2. Widok od strony Starego Żywca w stronę Lasu Św. Wita oraz źródła:

Droga wiodąca do Starego Żywca  widoczna jest również spod obecnego źródła:

Lokalizacja oraz wzajemne położenie obu tych dróg znacznie przybliżyły mnie do rozwiązania zagadki. Skoro bowiem tzw. "droga na Suchą" zachowała się w dobrym stanie , jasne stało się, że obecne miejsce, gdzie znajdują się konstrukcje związane z ujęciem wody przy źródle  nie mogą być tożsame z miejscem, gdzie niegdyś stała kaplica. Przesądza o tym różnica poziomów między położeniem obu tych miejsc.

1. Widok z "drogi na Suchą" w stronę źródła:

2. Widok od strony źródła na "drogę na Suchą" :

Jeszcze dobitniej zdamy sobie z tego sprawę jeśli porównamy różnicę perspektyw jakie widać na zdjęciu z NAC i obecną perspektywę ujęcia wody przy źródle. Szczyt krawędzi wzgórza w przypadku budynku posadowionego w miejscu obecnego ujęcia wody znajdowałby się ledwie na wysokości drzwi , gdy tymczasem pierwotnie sięgał on górnej krawędzi ściany :

Również teren w miejscu obecnego ujęcia wody nie jest wyrównany :

Wszystkie powyższe spostrzeżenia nie stanowiły oczywiście koronnego dowodu. Również moja przewodniczka nie była w stanie wskazać na 100 %  dawnej lokalizacji kaplicy. Przełomem okazała się relacja przypadkowo spotkanej pod źródłem kobiety, która wskazała miejsce znajdujące się poniżej obecnego źródła, znajdujące się pomiędzy "drogą na Suchą" a widoczną na zdjęciu drogą ułożoną z betonowych płyt:

Analiza zdjęcia z NAC oraz otoczenia obecnego ujęcia może również wskazywać, że prawdopodobnie  w stanie szczątkowym zachowała się ścieżka biegnąca trawersem stoku pomiędzy kaplicą a ówczesnym ujęciem wody. Linia jaką wyznacza ścieżka przebiega obok obecnego ujęcia wody , a dalej przechodziłaby obok miejsca wskazanego przez świadka:

 Z relacji kobiety wynikło również, że kaplica była murowana. Uwzględniając te informację, postanowiłem rozejrzeć się we wskazanym przez nią miejscu i sprawdzić czy znajdują się tam jakieś pozostałości po kaplicy. Zasadniczo in situ nie sposób dopatrzeć się jakichkolwiek rozpoznawalnych elementów stanowiących pozostałość po kaplicy, w tym pozostałości czy nawet zarysów fundamentów. Fakt ten nie dziwi jeśli uwzględnimy, że teren od drogi "na Suchą" aż po koronę zbiornika został wybrany i wyrównany. Niemniej nie sposób pominąć faktu, że w miejscu tym znajduje się spora -w porównaniu z innymi fragmentami dna w tym rejonie - ilość fragmentów cegieł. Być może są to ostatnie pozostałości kaplicy.

Podsumowując tą historię z całą pewnością można już wskazać miejsce, w którym niegdyś stała kaplica. Znajduje się ono nie w miejscu obecnego ujęcia wody, lecz poniżej od niego, na obszarze ograniczonym od zachodu przez pozostałości drogi "na Suchą", od północy przez drogę ułożoną z betonowych płyt, a od wschodu i południa przez koronę jeziora. Według mnie , nie sposób również obecnie dostrzec jakichkolwiek wyraźnych pozostałości po kaplicy. Jednak być może zimą kiedy zniknie zielony kobierzec traw i przy założeniu, że lustro wody nie podniesie się powyżej obecnego poziomu, będzie można poczynić nowe obserwacje.

Poniżej wklejam zrobioną domowym sposobem wizualizację przedstawiającą jak niegdyś wyglądała kaplica dokładnie w tym samym miejscu i z tej samej perspektywy ;-) 

    

Smoczy Most

Nastał czas wakacji , więc również temat będzie nieco wakacyjny, co wcale nie oznacza , że nie będziemy poruszać się na pograniczu faktu i mitu.
Zapraszam na małą wycieczkę po Słowenii.
1.Smoczy Most
Jedną z atrakcji Ljubljany jest Zmajski most (Smoczy Most)

 

Dla każdego chyba Polaka postać smoka z Ljubljany wyda się znajoma, szczególnie jeśli występuje nad rzeką w pobliżu wzgórza zamkowego. Wypisz wymaluj Smok Wawelski

Zobaczmy , co na temat jednego z symboli swojej stolicy piszą sami Słoweńcy:
http://www.ljubljana.si/en/about-ljubljana/images-of-ljubljana/

"The Ljubljana dragon may have its origins in the legend of Jason and the Argonauts. Once upon a time, Greek hero Jason and his Argonaut comrades stole a golden fleece, the coat of a golden ram, from the King of Colchis on the Black Sea. On board the Argo they fled their pursuers and found themselves at the mouth of the River Danube instead of going south towards the Aegean Sea and their Greek homeland. There was no way back, so they went on, up the Danube and then along the River Ljubljanica. They had to stop at the source of the Ljubljanica and overwintered here. They then took the Argo apart and in the spring carried it on their shoulders to the Adriatic coast, where they put it back together again and went on their way. According to the legend, on their arrival between what is now Vrhnika and Ljubljana, the Argonauts came across a large lake with a marsh alongside. Here lived a terrible marsh dragon that Jason killed after a heroic struggle. The monster would have been the Ljubljana dragon. It is said that Jason should have been the first real Ljubljana citizen.".

Jest też inna teoria , co do pochodzenia smoka :

"There are two more realistic versions of the dragon story. According to the first, it was taken from St George, the patron saint of the castle chapel. On frescoes and statues George is often seen standing or riding while killing the dragon with a spear. The dragon in the legends of St George represents the ancient ancestral beliefs that the new Semitic religion – Christianity – defeated. Castle Hill was in ancient times a sacred place, where the bearers of a culture of cremation funerals had a stronghold and worshipped their god. When in the Middle Ages the foundations of today’s castle were put down, they also wanted to symbolically overcome the ancient beliefs, so they also dedicated the castle chapel to St George. ".

Dla nas dużo bardziej interesująca jest wersja ukazana jako alternatywna, choć jej pierwszeństwo wydaje się dużo bardziej prawdopodobne, o czym już wspominałem we wcześniejszych wpisach.

"Alternatively, in Slavic mythology the dragon represents the god Veles, opponent of the supreme thunder god Perun, the highest of the Slavic gods. In the Slavic religion, Perun was usually worshipped on a hill; Veles lower down, usually near a market place.". 

Scena walki św.Jerzego ze smokiem stanowi jedną z scen malarskich również w kościele św.Stanisława w Starym Bielsku

 

2. Jezioro Bled

Widoki jeziora Bled są chyba jedną z najczęściej powielanych atrakcji turystycznych Słowenii , dzieje się tak nie bez powodu, gdyż faktycznie miejsce jest niezwykle urokliwe.

Z miejscem tym wiąże się jednak jeszcze inna ciekawa historia. Widok ten stał się inspiracją dla Franceta Prešerna do napisania utworu "Chrzest nad Sawicą" . W tekście znaleźć możemy ciekawy fragment:

"Tam, na te wyspę omytą fal wodą,
gdzie dziś pielgrzymki czczą Panną Maryję,
z tłem w głębi śnieżnych gór, co w niebo wiodą
nad krajem, który czarów swych nie kryje,
z lewa się wznosi zrąb Bledzkiego grodu,
a z prawa wzgórek za wzgórkiem wije.
Dziedzina krańska najpiękniejsza w kraju
jest z pewnych względów podobna do raju.

Tam w Czartomira czasach na tej wyspie
stał posąg Żywii od pospólstwa czczony,
chłopcy pokłony bili przed nim niskie,
korowód dziewcząt czci jej poświęcony
składał uśmiechy swe i łzy swe wszystkie,
oręż jedyny swój niezwyciężony.".

Być może pamiątką po opisanych przez poetę odległych czasach  jest barokowy posąg Marii Magdaleny znajdujący się na wyspie.

Mnie widoki znad jez.Bled skojarzyły się jeszcze z innym utworem , a mianowicie Starą Baśnią


"Niewiele naówczas takich chramów i świątyń liczono na ziemiach słowiańskich.U Ranów na ostrowiu²⁹⁷ stał chram Światowida²⁹⁸, u Redarów²⁹⁹ drugi, u Serbów nad Łabą Trygłowa³⁰⁰ trzeci, w Stargrodzie w gaju czczono Prowego ³⁰¹. Ciągnęły do nich nawielkie świątki i dnieuroczyste różne plemiona z dalekich stron, schodzili się ludzie jednego słowa, choć różnej nieco mowy, i u świątyń tych radzili i porozumiewali, co ku obronie od wspólnych wrogów przedsiębrać mieli.

Na ostrowiu Lednicy stał taki chram Nii, do którego szła właśnie Dziwa, schronić się od pomsty i poświęcić resztę życia pilnowaniu ognia świętego.

Trzeciego dnia pokazało się jezioro szeroko rozlane, świecące, jasne, a podróżni powitali je pokłonem, bo i ono,jak ostrów, święte było.

 

Ostrów też zdala się dostrzec dawał, naówczas gęstym gajem i zaroślami okryty. Zakrywały one chram oczom i zdawały się całą wyspę okrywać. (...)

Przy nich do palów poprzywiązywane czółna kołysały się jak senne, poruszając z falami. Rybacy zamieszkali w tych budkach przewozili na ostrów pielgrzymów.(...)

Na ostrowiu cicho było, cicho...

 

 

Wśród gęstwiny łączka się otwarła zielona. Tu gromadkami siedzieli ludzie i pożywali z kobiałek,co kto miał z sobą,w milczeniu jakimś uroczystym. Widać było po sukniach,ich barwie i kroju, że ludzie tam byli z krajów różnych.Byli tam mową i odzieżą odmienni od siebie, a językiem pokrewni połabiańscy Serbowie,Wilcy i Redary, byli Dalemińcy,Ukrańce, Łuczanie, Dulebianie, Drewlanie z Drażdańskich lasów, Polanie tutejsi, Łużanie znad Warty i Odry, Bużanie od Buga, Chorbaci nawet i niezliczone naówczas plemiona, które się różnymi imionami zwały, z jednych rodów odszczepionych od pnia głównego pochodząc. Widok był zaprawdę piękny tych gromad,co się rozumiały, a przecie nie znały i dziwiły sobie, z których każda miała inną twarz i obyczaj odmienny,a wszystkie czuły się do³⁰² wspólnej prastarej matki.".

Dziś na przystani spotkać można ludzi z całego świata, a między nimi oczywiście są również Słowianie. Generalnie stwierdzić muszę, że takiej różnorodności narodów i języków słowiańskich, jakiej miałem okazję doświadczyć podczas pobytu w Słowenii, jak dotąd chyba nie spotkałem .

3. Krkavški kamen

Jednym z punktów na mojej turystycznej  mapie Słowenii był też oczywiście Krkavški kamen. Dzisiaj na in situ oglądać możemy kopię tego sławnego kamienia (oryginał znajduje się w muzeum w mieście Koper).

Ponieważ akurat trafiłem na iście afrykańskie upały , a Słońce przygrzewało niemiłosiernie , nie mam najmniejszych wątpliwości , że na kamieniu ukazany został Światowid ze słoneczną koroną :-) .


Niestety z powodu jaskrawego światła słonecznego , druga strona kamienia znajdowała się w tak głębokim cieniu, że nawet doświetlenie lampą błyskową niewiele pomogło w wydobyciu ornamentu widocznego po drugiej stronie kamienia. Gdyby jednak kogoś ciekawiło co znajduje się z drugiej strony kamienia to mogę oczywiście mogę wstawić również zdjęcie tej drugiej strony.

Wszystkich tych , których interesuje Krkavški kamen odsyłam do artykułu Jana Puhar, Andrej Pleterski: Krkavški Kamen v ustnem izročilu in v sklopu obredne prostorske strukture.


Czasami warto również zboczyć z głównej drogi choćby po to, by rozejrzeć się wśród krajobrazu z dala od turystycznego gwaru , tym bardziej , że wszędzie jest naprawdę blisko. Jazda samochodem z Kopru do Krkavce zajmuje raptem 20 minut.

 

Wszystkich miłośników śródziemnomorskiej kuchni zainteresuje zapewne również informacja , że niedaleko od miejsca, w którym znajduje się Krkavški kamen, znajduje się również tłocznia oliwy, gdzie nabyć można oryginalny miejscowy produkt. Z miejsca gdzie stoi kamień (widocznego na zdjęciu powyżej) należy wrócić w stronę kościoła św.Michała ( na zdjęciu w głębi po lewej, tam gdzie w niebo wystrzeliły cyprysy) i na pierwszym napotkanym skrzyżowaniu należy skręcić w lewo a nastepnie dojechać do pierwszych zabudowań po prawej stronie. Litr tego daru natury kosztuje jedyne 11 eur, niestety w zeszłym roku zbiory nie były zbyt udane i dlatego kupiłem ostatnia butelkę jaką dysponowała miła gospodyni.

Źródło w Lesie św. Wita?

Tytułowe źródło znajduje się nieopodal Żywca, obecnie nad brzegiem sztucznego jez. Żywieckiego, powstałego na skutek spiętrzenia rzeki Soły. Niegdyś teren w pobliżu źródełka znajdował się  nieopodal Starego Żywca, a obok źródełka znajdowała się również kapliczka, którą wysadzono przy budowie zbiornika wodnego. 

Samo źródło znajduje się w Lesie św. Wita, no właśnie św. Wita, czy też Świętowida/Światowida. Czy poza samą 'zbieżnością' tych dwóch nazw istnieje jakaś przesłanka wskazująca na  możliwość, iż sam las i źródło mogło być poświęcone Światowidowi ?

Nie bez kozery tekst ten zamieszczam właśnie dzisiaj, 21 czerwca , a więc dniu letniego przesilenia, Sobótkę. Źródło położone jest bowiem w miejscu nieprzypadkowym, o czym można przekonać się, gdy spojrzymy na poniższą grafikę

Jak widzimy, w dniu tym Słońce oglądane właśnie spod źródła winno zajść dokładnie pośrodku "Bramy Wilkowickiej".  Czy tak jest w istocie zobaczyć możemy na sekwencji poniższych zdjęć

Z powodu wyjątkowo niestabilnej pogody zdjęcia wykonałem w chwili kiedy nadarzyła się ku temu  okazja, a więc w środę 17 czerwca, jednakże nie ma to większego wpływu na ogólny wygląd tego zjawiska. W dniu 21 czerwca Słońce zaszłoby bowiem nieco bardziej na prawo od miejsca widocznego na zdjęciu.

Takie wzajemne rozmieszczenie elementów widocznego układu , dwóch wzgórz i Słońca widzianego pomiędzy nimi ma bardzo długą historię oraz symbolikę solarną, o czym można przekonać się choćby w linkowanym tekście http://www.archaeometry.org/heliocene.html . Wskazywać to może, że ludowa tradycja związana ze Źródłem nie jest wcale przypadkowa, tak samo jak nazwa samego Lasu, która być może zmieniona została w czasach już chrześcijańskich. Samo natomiast zjawisko widoczne w dniu letniego przesilenia , ujawniać może również istnienie symboliki solarnej w skali megalitycznej.

Warto się również przyjrzeć ogólnej panoramie widocznej spod źródła

Na tak widzianej panoramie zaznaczyć można kilka charakterystycznych punktów

 

1. Góra Żar
2. Czarci Kamień
3. Skała Czarownic
4. Brama Wilkowicka
5. Trzy Kopce
6. Skrzyczne
7. Murońka i "magalit" w Kuźniach
8. Barania Góra

Widzimy zatem jak Kotlina Żywiecka obwiedziona jest miejscami, które można powiązać z kultem solarnym.

W pierwszej kolejności wskazać można, na pewne maxima pozornego ruchu Słońca jakie wyznacza zachód Słońca w dniu przesilenia letniego widziany na tle  Bramy Wilkowickiej (4) oraz zimowego , które widoczne będzie zapewne na tle Baraniej Góry (8) , przedzielonych zachodem Słońca w dniu równonocy widocznym na tle Skrzycznego (6). Widoczne jest również nagromadzenie miejsc powiązanych w jakiś sposób z Słońcem: Czarci Kamień, Skała Czarownic, Kuźnie czy też Góra Żar.

Istnieje jeszcze jeden aspekt, który w dobie Internetowej atomizacji społeczności lokalnych coraz bardziej zanika, otóż w Sobótkę na wielu z widzianych na tej panoramie szczytach rozbłysły by sobótkowe ogniska. Gdyby zatem komuś z czytelników udało się uwiecznić taki widok , to chętnie takie zdjęcie mogę załączyć jako ilustrację wpisu.

 

Zagadka Stołowa

W piątek z Francji dotarła do mnie książka Chantal Jègues-Wolkiewiez. Być może jest to jedyny egzemplarz tej książki w Polsce. Miłą niespodzianką ze strony autorki było zamieszczenie w książce osobistej dedykacji.

Skłoniło mnie to do powrotu do zagadki związanej z kopcami znajdującymi się na Stołowie. W poprzednim wpisie poświęcony temu zagadnieniu w oparciu o artykuł E. i E. Foltyn oraz przypadek tzw. kości z Blanchard, która według interpretacji dr Chantal Jègues-Wolkiewiez stanowić ma kalendarz księżycowy wykonany na podstawie  obserwacji ruchu księżyca z miejsca znajdującego się  dokładnie  przed jaskinią Blanchard, wskazałem na możliwość takiej właśnie interpretacji układu kopców. Trudność jej dowiedzeniu wiąże się nie tylko z koniecznością znajomości reguł rządzących ruchem ciał niebieskich, jaką posiadał choćby Alexander Thom , lecz również dokładnością pomiarów in situ. Nie ulega wątpliwości, że  badania  jakie przeprowadzili E. i E. Foltyn w dzisiejszych czasach wsparte zostałyby dokładnymi pomiarami GPS wszystkich zarejestrowanych w trakcie obiektów, co umożliwiłoby precyzyjne zlokalizowanie ich w przestrzeni. Z uwagi na brak takich właśnie dokładnych danych wszystkie rozważania sprowadzać się muszą zatem jedynie do ogólnych rozważań.

Zarysowana przez E. i E. Foltyn koncepcja spiralnego układu kopców uzupełniona teorią związaną z kością z Blanchard może być punktem wyjścia do dalszych rozważań. Jeżeli bowiem przyjmiemy założenie, że obieg Słońca zawierający się pomiędzy punktami przesileń lub też punktem równonocy stanowi kalendarz roczny, można założyć, że jego doprecyzowanie stanowić może kalendarz lunarny , odmierzany cyklami 30 dniowymi (Calendar) . 
Wydaje się, że opierając się na schemacie przedstawionym przez P.Foltyn, poza koncepcją spiralnego układu kopców , możliwe jest wywiedzenie również innych propozycji ich ułożenia. Gdy przyjrzymy się ogólnej ich zbiorowości zauważymy, że istnieje możliwość wyodrębnienia jeszcze innych układów, choćby w oparciu o wielkość poszczególnych kopców. 

Istnieje bowiem możliwość wydzielenia dwóch zbiorów składających się z : A - koców małych, B - kopców dużych. Zbiór A zdaje się tworzyć układ punktów okrążających znajdujący się jego wnętrzu sierpowaty kopiec, przy czym na linii północ-południe i na wschód od tego kopca tworzy dość wyraźnie zarysowanej linię o  dł. ok 40 m, a na północ i południe od niego zaznacza go jedynie kilka kopców. 

Wydaję się więc, że małe kopce mogły stanowić coś w rodzaju obramowania wokół sierpowatego kopca, które to obramowanie albo nie zostało ukończone albo nie zachowało się w całości do czasów nam obecnych. Jeżeli przyjmiemy takie założenie, to być może z uwagi wydzielenie tej przestrzeni mamy do czynienia z funkcją sanktuaryjną tego miejsca, o czym w swoim artykule (w kontekście możliwości interpretacyjnych) wspomnieli P. Foltyn. 

Równie ciekawszy jest zbiór B. 

 Poszczególne grupy kopców zbioru B mogą bowiem tworzyć układy "namierników" składające się z dwóch kopców każdy.

Z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazać można, że dwa takie układy mogą wskazywać na punty wschodu i zachodu słońca w dniu zimowego przesilenia (odpowiednio kąty 130 i 220 stopni). Możliwe jest również wskazanie układów, które wskazują na minima i maksyma azymutu położenia księżyca, co wiąże się ze specyfiką  jego orbity (odpowiednio katy 45 i 61 oraz 119 stopni).

Inną możliwą koniunkcję elementów zbiorów A i B pokazuje poniższa ilustracja;

 Jeżeli przyjmiemy za oś obrotu kopiec znajdujący się w centrum układu (tak jak pokazano to na ilustracji) to okaże się, że istnieje możliwość połączenia linią prostą poszczególnych kopców w pary np. A1 i A2 , C1 i C2 itd. Choć sens (jeśli takowy istnieje) powyższej prawidłowość pozostaje zagadką, nie budzi wątpliwości , że realnie ona istnieje. Pytaniem pozostaje, czy takie właśnie rozmieszczenie kopców to przypadek czy zamierzone działanie. 
Możliwe również, że układ kopców stanowić może odzwierciedlenie zjawisk astronomicznych, ale odwołujący się  do większej grupy punktów na niebie lub konkretnych zjawisk astronomicznych, tak jak ukazano to na tej ilustracji. I tak "spirala" mogłaby zatem stanowić odzwierciedlenie "Obracającego się nieba" (Rotating Sky) - ilustracja nr 1, natomiast zbiór A mógłby odpowiadać kategorii Koniunkcje (Conjunction) - ilustracja nr 10.
Póki co Stołów nadal skrywa swoje tajemnice.