Solarna zagadka

Ostatnimi elementami, które składają się na dającą się odczytać kompozycję rytów ze Skały Czarownic, jest widoczna na zdjęciu poniżej para rytów.

(zdjęcie autora)

W internecie można spotkać się z interpretacją , iż ryt widoczny po lewej, przedstawia strzałę (z grotem skierowany ku dołowi).  To sugestywne porównanie, aczkolwiek niewiele wyjaśnia. Według mnie może on przedstawiać jednak zupełnie co innego. Kiedyś już poświęciłem tej kwestii trochę czasu we wpisie Żywie - Opowieść Noworoczna  , więc teraz tylko przypomnę , że może tu chodzić o wyobrażenie głowy zwierzęcia z wpisanym między rogami labrysem w uproszczonej formie krzyża. Symbolika ta swymi korzeniami sięga czasów zamierzchłych, co najmniej epoki brązu i wiązana jest z tzw. byczymi bóstwami. Tabela na poniższym zdjęciu ukazuje ryty z regionu alpejskiego , wśród których znajdują się takie właśnie ryty. Symbolika "byczych bóstw" interpretowana bywa jako solarna i wiązana jest z okresem równonocy wiosennej, tzw. punktem barana, który z uwagi na ruch precesyjny Ziemi w okresie epoki brązu przypadał w znaku Byka, obecnie natomiast przypada w znaku Ryb.

Kwestią dyskusyjną pozostaje, czy widoczny powyżej ryt przedstawia byczą czy też baranią głowę. Jednakże jego symbolika wydaję się być ewidentnie solarna. Przemawia za tym jego połączenie (wplecenie) na skale z drugim rytem, zwanym "solarnym kołem/krzyżem". Również interpretacja tego rytu nie jest sprawą oczywistą , gdyż podobnie jak w przypadku pozostałych rytów, nie zostało wykonane profesjonalne odwzorowanie jego kształtu. Zatem wszelka dyskusja na ten temat, siłą rzeczy, musi opierać się o indywidualne jego postrzeganie , co nie jest rzeczą jednoznaczną.

(zdjęcia autora)

Chciałbym w tym miejscu wspomnieć, że spotkałem się z interpretacją tego symbolu jako monstrancji. Nie należy takiej interpretacji z góry wykluczać i wrócimy jeszcze do niej za chwilę.
Jest jeszcze  kolejna kwestia, o której chciałbym wspomnieć w tym miejscu. Z relacji z drugiej ręki wiem, że ryty na skale mają być interpretowane jako przejaw średniowiecznych zabiegów mających odczynić "zło" z tego miejsca. Informacja warta odnotowania, bo w sposób pośredni wskazuje na interpretację tego miejsca, jako mającego charakter kultowy. Miała ona zostać sformułowana przez miejscowych naukowców, jednakże z uwagi na to, że sam nie byłem jej świadkiem, nie będę zatem wskazywał nazwisk jej autorów.   

Zanim przejdziemy do szczegółów, należy bliżej przyjrzeć się samej płaszczyźnie skały , na której wyryte są ryty.

(zdjęcie autora)

Znajdują się one w środkowej części powierzchni skał i zajmują obszar o wymiarach 1,5 x 2 m , zostały zatem wykonane na stosunkowo niewielkiej powierzchni. 

Na poniższym zdjęciu zobaczyć możemy, że sama powierzchnia skały posiada dwustronny spad w układzie wschód -zachód.

(zdjęcie auora)

Wyraźnie widać , że tzw. solarne koło/krzyż znajduje się po wschodniej stronie skały. Według mnie nie jest to przypadek , a świadomy zabieg. Dowodem na to może być praca "Preplet 3 in 4, preloška Beli Križin Triglavca ter Zbruški idol" , której autorem jest Andrej Pleterski. W pracy tej wiele miejsca poświęcono uchwyconemu jeszcze przez świadków obrzędowi wiosennemu, koncentrującemu się wokół "Białego Krzyża".

                               (ilustracja z pracy "Preplet 3 in 4, preloška Beli Križin Triglavca ter Zbruški idol", ukazująca rekonstrukcję obrzędowego białego krzyża , dokonaną na podstawie relacji świadków)

Co zatem wspólnego z powyższym białym krzyżem ma solarny krzyż ze Skały Czarownic? Jak już wcześniej wspomniałem ryt znajduje się po wschodniej stronie skały, czyli ogólnie rzecz ujmując, tam gdzie w dniu równonocy wiosennej ukazuje się wschodzące Słońce. Natomiast, gdy przekształcimy wzór ze skały do układu trójwymiarowego,  wykaże  on wiele zbieżności z "białym krzyżem".

(grafiki autora)

Widzimy zatem , że zarówno umiejscowienie rytu, jak i próba graficznej interpretacji znaku solarnego krzyża, która dokonana została na podstawie opisu źródłowego, mogą przemawiać za jego funkcją obrzędową, powiązaną ze świętem wiosennym, sygnalizowanym przez astronomiczną równonoc.

W tym kontekście powraca pytanie o powiązanie rytu z monstrancją? otóż elementy obu rytów odnaleźć można z łatwością w symbolice wielkanocnej. Jednakże nawet takie założenie musi uwzględniać,  że chrześcijańska wymowa tego święta -zdaniem kulturoznawców-  pozostaje wtórna w stosunku do przedchrześcijańskich  rytuałów, powiązanych z nadejściem wiosny.